YUMURTALIK KİSTİ NEDİR?
Yumurtalık kistleri, içlerinde su, kan veya yağ bulunabilen keseciklerdir. Kadınlarda çok yaygındır ve genellikle herhangi bir belirtiye neden olmaz. Çoğu yumurtalık kisti doğal olarak oluşur ve herhangi bir tedaviye ihtiyaç duymadan birkaç ay içinde kaybolur. Sıklıkla hormonal düzensizlik sonucunda oluşurlar.
Normalde her adet döneminde overler içinde yumurta hücresini taşıyan ve boyutları 3 cm’ye ulaşabilen folikül adı verilen üreme hücrelerini barındıran folikül kistleri oluşur. Bu kistler normaldir ve üreme için gereklidir. Sonra bu kist çatlar ve yumurta açığa çıkar. Yumurta sperm ile döllenir ise gebelik oluşur, eğer yumurta döllenmezse 14 gün sonra adet şeklinde atılır. Hormonal dengesizlik sonucunda bu kist çatlayamaz ve büyümeye devam edebilir. Bazen de çatlama sonrasında oluşan kanama durmaz ve içi kan dolu kist(hemorajik kist) haline gelir. Folikük kistlerinde ve hemorajik(kan dolu) kistlerde sıklıkla tedavi gerekmez ve iki ay içinde kendiliğinden kaybolurlar. Bazen kan kistlerinde kanama durmaz ve cerrahi müdahale gerekebilir. Üreme çağında görülen en sık kistler basit kist olarak adlandırılırlar ve tehlikeli değillerdir.
HANGİ KİSTLERDE CERRAHİ TEDAVİ UYGULANMALIDIR?
Yukarıda bahsedilen basit kistler çok büyükse, uzun süredir yok olmamışsa, kistin basit kist olduğu konusunda şüphe varsa, yumurtlamayı engelliyorsa operasyon düşünülmelidir.
Yumurtalıklarda ayrıca endometrioma (çikolata kisti), dermoid kist, iltihabi kistlerde görülebilir.
Çikolata Kistleri (Endometrioma): Halk arasında çikolata kisti olarak bilinen bu kistler, genellikle endometriozis rahatsızlığına bağlı olarak gelişir. Endometriozis, rahim içerisindeki endometrium(rahim zarı) dokusunun rahim dışında bulunmasıyla gelişen bir rahatsızlık olduğu için gebeliği engelleyebilir. Eğer çikolata kistleri nedeniyle gebelik engelleniyorsa, çok büyüklerse, bu kistlerin cerrahi ile çıkarılması gerekebilir.
Dermoid Kistler: Bu kistler, sert yapıları nedeniyle kanser şüphesi yaratan kistik yapılardır. Hasta kendi annesinin karnındayken bu kistler oluşmaya başlar. İçerisinde yağ, kıl, kemik ve diş bulunabilir. Eğer kanseröz özellik gösteriyorlarsa ya da aşırı büyüklerse, cerrahi ile alınması tavsiye edilir. Çok küçük dermoid kistlerin operasyonla alınması tavsiye edilemez. Kanseröz özellik göstermeyen ancak dermoid kist kapsamında değerlendirilen kistlerin ise mutlaka düzenli olarak takip edilmesi gerekir
Kistleri hastanın yaşına ve geçmişine göre değerlendirmek gereklidir. Kistin ultrason veya başka görüntüleme yöntemleri ile iyi veya kötü huylu olduğu yüzde yüz olarak anlaşılamaz. Kanser konusunda deneyimli bir hekim muayenesi ile kistin nasıl bir kist olduğu daha yüksek olasılıkla anlaşılabilir. Hastanın yaşı ilerledikçe yumurtalıkta görülen kistlerin kötü huylu olma ihtimali artmaktadır. Kötü huylu(malign-kanser) şüphesi olan kistler mümkünse jinekoonkolog tarafından opere edilmelidir.
YUMURTALIK KİSTİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalar kendilerinde yumurtalık kanseri olduğundan şüphelenebilirler. Yumurtalıklar karın içerisinde organlar olduğu için muayene ve ultrason ile değerlendirilerek kistlerin varlığı anlaşılabilir. Hastalar özellikle alttaki bulguların varlığında yumurtalık kistinden şüphelenmeli ve bir hekime başvurmalıdır.
- Şiddetli karın ve kasık ağrısı
- Bel ağrısı
- Karında şişlik, hazımsızlık
- Kasık bölgesinde, ele kitle gelmesi
YUMURTALIK KİSTİ NASIL ANLAŞILIR
Yumurtalık kisti, ultrason ve muayene ile kolayca anlaşılabilir. Kistin büyüklüğü, iyi-kötü huylu olup olmadığı, yayılımı, kan damarlarının durumunu daha iyi anlamak içim kontrastlı(ilaçlı) MR(emar) yararlıdır. Kanda CA-125, HE4, CA 15-3, CEA, CA 19-9, ß-hcg, AFP gibi testlerin yapılması da kist hakkında bilgi verir. Özellikle kötü huylu olduğu düşünülen kistlerde tedavi yanıtının değerlendirilmesi için bu testleri yapılması gereklidir.
YUMURTALIK KİSTİNİN AMELİYAT DIŞINDA TEDAVİSİ VAR MIDIR?
Takip: Yumurtalık kistlerinin birçoğu tedavi gerektirmez. Bu kistler için doktorunuza belirli aralıklarla görünmeniz yeterlidir. Kistinizin boyutu aynı kalabilir, küçülebilir veya kist tamamen kaybolabilir. Takip sırasında ani başlayan bir ağrı önemli olabilir. Kist patlamış, kendi etrafında dönmüş, kanamış olabilir. Ani başlayan ağrıda doktorunuza başvurun.
Doğum kontrol hapları: Bu, aslında biraz eskide kalmış ve hastalarımıza, çok sık kullanmadığımız bir tedavi yöntemidir. Basit kistlerin tedavisinde yararlı olabilir. Bunda amaç, ovulasyonu (yumurtlama) baskılamak ve yeni folikül gelişimini baskılamaktır. Böylece, var olan kistin takibinde yeni gelişen kist kafa karıştırmayacaktır.
